Współczesna diagnostyka nie może obyć się bez wsparcia ze strony radiologii stomatologicznej. Zależnie od sytuacji klinicznej wykonywane są różnego rodzaju badania, począwszy od zdjęć pojedynczych zębów, a skończywszy na rentgenogramie pantomograficznym.
Zdjęcie zębowe
Zdjęcie zębowe (wewnątrzustne, punktowe) obejmuje od 1 do 3 zębów wraz z tkankami sąsiadującymi. Umożliwia ono zaobserwowanie zmian w obrębie tkanek zęba, jak i kości otaczającej, niewidocznych w trakcie badania klinicznego. Może mieć też zastosowanie przy ocenie bólu zęba, w detekcji zmian próchniczych w różnych lokalizacjach oraz w leczeniu endodontycznym (ocena stanu kanałów korzeniowych). Badanie takie, zwłaszcza wykonane przy użyciu aparatu cyfrowego, obciąża pacjenta małą dawką promieniowania (najniższą wśród wszystkich badań RTG), wynoszącą 1–2 mikrosiwerty. Z tego względu zdjęcia zębowe pacjent można wykonać bez skierowana.
Zdjęcie pantomograficzne
Pantomogram, popularnie zwany przez pacjentów panoramą, stanowi cenne źródło informacji na temat całego uzębieniu pacjenta, tkanek otaczających zęby, kości szczęki i żuchwy, stawów skroniowo-żuchwowe, dolnej części zatok szczękowych i zawiązków zębów. Pantomogram pozwala lekarzowi dentyście wykryć różnego rodzaju nieprawidłowości i niewidoczne dla oka zmiany zapalne.
Wykonanie zdjęcia pantomograficznego jest niezbędne przed rozpoczęciem (i w trakcie) leczenia ortodontycznego, chirurgicznego, protetycznego oraz implantoprotetycznego.
Zdjęcie pantomograficzne umożliwia:
- lokalizację zębów zatrzymanych,
- wykrycie zębów nadliczbowych,
- ocenę stanu struktury kostnej,
- ocenę budowy kości szczęki,
- wykrycie zmian okołowierzchołkowych,
- zobrazowanie kształtu korzeni zębów,
- ocenę przebiegu kanałów,
- zobrazowanie torbieli,
- wykrycie patologii w stawach skroniowo-żuchwowych,
- detekcję zmian zapalnych w zatokach szczękowych,
- wykrycie nieprawidłowo przeprowadzonego leczenia kanałowego,
- wykrycie zmian zapalnych i nowotworowych w kościach szczęk.
Wykonanie pantomogramu trwa kilkanaście sekund, jest w pełni bezbolesne, choć należy pamiętać, że obciąża pacjenta relatywnie wysoką dawką promieniowania jonizującego.
Zdjęcie cefalometryczne
Zdjęcia cefalometryczne wykorzystywane są najczęściej w związku z leczeniem ortodontycznym. Na ich podstawie lekarz przeprowadza pomiary w celu diagnostyki wad zgryzu oraz oceny kierunku wzrostu twarzy pacjenta. Na zdjęciu cefalometrycznym widoczne są między innymi tkanki miękkie, zatoki przynosowe i podniebienie twarde. Tego rodzaju zdjęcia rentgenowskie wykonywane są w kilku projekcjach: bocznej, tylno-przedniej oraz osiowej.
W Klinice Stomatologia TMK badania RTG wykonywane są z zastosowaniem nowoczesnej, w pełni bezpiecznej dla pacjenta aparatury oraz przy użyciu niskich dawek promieniowania. Badania RTG przeprowadzane są także u osób, które nie są pacjentami Kliniki (w przypadku rentgenogramów innych niż zębowe potrzebne jest skierowanie od lekarza). Cyfrowe RTG jest zapisywane na płycie CD lub przesyłane na wskazany adres e-mail.
Radiografia cyfrowa jest obecnie standardem w większości polskich gabinetów stomatologicznych i pracowni RTG. Ma ona wiele zalet, których nie posiadała klasyczna – analogowa rentgenodiagnostyka. Obraz cyfrowy pozyskany podczas badania może być dzięki specjalnemu oprogramowaniu poddany obróbce (np. rozjaśniany, przyciemniany, wyostrzany, kadrowany, oceniany w negatywie i pozytywie), co w sposób oczywisty podnosi jego wartość diagnostyczną. Zdjęcie cyfrowe umożliwia powiększanie obrazu, co może być przydatne przy dokonywaniu pomiarów struktur anatomicznych lub w ocenie rozległości zmian zapalnych. Cyfrowy obraz nie podlega działaniu czasu, nie zmienia swoich właściwości, może być w każdej przesyłany do innych specjalistów w celu konsultacji. Atutem radiografii cyfrowej jest też łatwość przechowywania badań RTG, przeszukiwania bazy radiogramów oraz kopiowania.
Coraz rzadziej stosowana jest radiografia analogowa. Jej słabą stroną jest czasochłonność, konieczność utrwalania pozyskanego obrazu na kliszy fotograficznej, niska jakość uzyskanego obrazu (nie można w tym wypadku, w przeciwieństwie do radiologii cyfrowej poddać uzyskanego obrazu obróbce graficznej). Największym minusem radiologii klasycznej jest jednak dość wysoka dawka promieniowania.
Pytania pacjentów:
Czym jest radiografia cyfrowa?
Radiografia cyfrowa to zdigitalizowana wersja klasycznego badania RTG. Aparat rentgenowski przystosowany jest do pozyskania obrazu cyfrowego, który następnie trafia do komputera, a nie na kliszę rentgenowską.
Jakie są przeciwwskazania do przeprowadzenia badania RTG?
Podstawowym przeciwwskazaniem do wykonania badania RTG jest ciąża pacjentki. W większości przypadków można jednak badanie to przełożyć na czas po porodzie. Należy przy tym pamiętać, że badanie rentgenowskie obciąża każdego pacjenta dawką promieniowania jonizującego i z tego względu nie może być powtarzane zbyt często. W aparatach nowszej generacji (przede wszystkim w aparatach cyfrowych) jest ono niższe, jednak zawsze należy kierować się zasadą ALARA (ang. as low as reasonably achievable) – stosować możliwie najmniejszą dawkę, która pozwoli uzyskać efektywny wynik badania. W trakcie badania najbardziej wrażliwe narządy (np. tarczyca) są odpowiedni zabezpieczane ołowianym fartuchem.
Jakie zalety ma radiografia cyfrowa?
Radiografia cyfrowa pozwala na kilkunastokrotne zmniejszenie stosowanych dawek promieniowania jonizującego, bez straty dla jakości uzyskanych obrazów rentgenowskich. Czas wykonania zdjęcia jest bardzo krótki, dlatego możliwa jest redukcja dawki promieniowania, którą pacjent przyjmuje podczas ekspozycji.
Każde zdjęcie rtg wykonane w technologii cyfrowej można poddać obróbce za pomocą specjalnych programów i funkcji. Dzięki takim narzędziom jak powiększenie obrazu, można uzyskane zdjęcie powiększyć wielokrotnie co pomaga lekarzowi dentyście dostrzec niewielkie zmiany, które byłyby niewidoczne na tradycyjnych zdjęciach.
Kolejną zaletą radiografii cyfrowej jest łatwiejsza archiwizacja danych – zdjęcia trafiają bezpośrednio do pamięci komputera, dzięki czemu można je bezpiecznie przechowywać i magazynować, także na różnych nośnikach cyfrowych, np. płytach CD.
Radiografia cyfrowa jest również metodą bardziej ekologiczną, ponieważ eliminuje ilość wytworzonych odpadów przy produkcji klisz
i preparatów do chemicznej ich obróbki (wywoływacze i utrwalacze)